Midzomer in Zweden – vroeger en nu

Zowat alle Zweden duiden de vrijdagavond kort voor of na 21 juni met dikke rode cirkels aan op hun jaarkalender. Die dag is het immers tijd om de zomerzonnewende uibundig te vieren, samen met vrienden en familie. Het feest vindt zijn oorsprong in heidense tijden, al heeft de Kerk in Rome moeite gedaan om het te verkerstenen en over te nemen. In Zweden is dat niet helemaal gelukt.

Midzomer sinds de vikingtijd een keerpunt

De Zweden vierden al zonnewendes ten tijde van de Vikingen en vòòr de opkomst van het Christendom. Het feest van de zomerzonnewende – ofte midsommar– vond destijds plaats op 24 juni.

Dit mag dan niet de langste dag zijn, het is wel de dag midden in een periode van 9 dagen waarin de zon lijkt stil te staan. Die periode noemt men Plustiiden en begint op 21 juni.

Met de zon op zijn hoogste punt, was dit een keerpunt. Het voorbereidende werk op de akkers was gedaan, nu was het hopen dat de gewassen flink zouden groeien en de oogst overvloedig zou zijn.

Bijgeloof en veel magie

Om de vruchtbaarheid van gewas (en mens) een handje te helpen en om bescherming te vragen, dansten en zongen de Zweden de ziel uit hun lijf. Midzomer luidde ook een tijd van magie in. Alles wat van ver of dicht met de natuur te maken had, zou magische, genezende krachten krijgen tijdens deze nacht.

Bloemen en kruiden werden dan ook massaal geplukt, opdat zij bescherming zouden kunnen bieden of gebruikt zouden kunnen worden wanneer nodig later op het jaar.

Om de minder gewenste magische wezens op afstand te houden, ontstak men grote vuren. Deze moesten de mensen en de oogst beschermen tegen eventuele duistere krachten.

Bovenstaand kaartje is een van de 26 kaartjes uit de reeks Maja’s letterkaartjes van Lena Anderson. Op elk kaartje staat Maja afgebeeld in een typisch Zweeds tafereel en verbonden aan elke letter van het Zweedse alfabet. Deze kaartjes zijn te koop in mijn webwinkel The Swedish Gift Shop.

De heidense viering wint het van de katholieke

De Katholieke Kerk in Rome, die ondertussen grote groei kende, vond al dat gedans en gezang maar niets: in hun ogen was het pure heiligschennis.

Omdat een verbod van een midzomerviering niet leek te werken in Zweden, vond men er niet beter op dan de dag in te lijven als Katholieke feestdag. Vanaf 1524 was 24 juni de feestdag ter ere van de geboorte van Sint-Jan, aka Johannes De Doper.

Perfect, want meteen ook exact 6 maanden vòòr de geboorte van die andere topfiguur uit het Christendom, Jezus.

De Zweden kregen het blijkbaar niet echt warm, noch koud van Sint-Jan, want de huidige midzomerviering bevat meer elementen van de heidense, oorspronkelijke viering, dan dat men Johannes De Doper viert.

Het hedendaagse midzomerfeest

Vandaag trekken vrijdagavond tussen 19 en 25 juni de Zweden massaal met vrienden en familie naar hun zomerhuisjes. Zij die dat niet hebben, verzamelen in een openbaar park.

Vrouwen en meisjes maken (veelal in de kleuren van de Zweedse vlag) bloemenkransen voor op hun hoofd. Huizen, tuinen en een midsommarstang (de bekende meiboom) worden met groene takken versierd en de hele avond en nacht klinken er gezangen en wordt er gedanst.

Eten (denk: aardbeien, aardappeltjes met dille, zalm) en drinken (denk: schnaps en bier) is er in overvloed, want dit moet een echt feest zijn. De Zweden zijn blij en gelukkig. Met midzomer wordt het namelijk nooit echt donker en warmere, lichte zomerdagen liggen in het verschiet.

Naar Ikea op midsommar?

Voor de meeste mensen en studenten luidt midzomer eveneens het begin van de zomervakantie in. Een mens danst voor minder op volksdansdeuntjes. Een kater kan weinig kwaad, want op zaterdag is iedereen vrij: Midsommarsdag is een officiële feestdag.

Ikea is in Zweden slechts 3 keer per jaar gesloten: met kerst, die andere hoogdag op de kalender, met nieuwjaar en midzomer. Midsommar was, is en blijft serious business.

Midzomer is ook voor deze niet-zo-echte-Zweed een geweldig feest! Spijtig genoeg beschik ik niet over een heerlijk zomerhuisje aan Zweeds water, vad synd. Dat is echter geen belemmering: elke stad of elk dorp in Zweden voorziet wel een midzomerviering waar je met bbq, drinken, aardbeien en bloemenkroon terecht kunt. Gewoon in België? Dan ga ik voor een uitgebreide picknick in het dichtsbijzijnde park met vrienden!

Laat me weten hoe jullie midzomer eruit ziet!
Kram
/Ruth

Meer over Midzomer

Ontdek hieronder meer berichten over midzomer. Je leest er onder andere waar je in Zweden een midzomerfeest kan bijwonen en hoe je een Zweedse midzomerkrans maakt.